Baskı Balatanın Bittiği Nasıl Anlaşılır?
Araçlardaki vites sisteminin en temel parçası olan baskı balata, aracınızın performansını da doğrudan etkiler. Debriyaj balatası olarak da bilinen bu parça, vites geçişlerini kontrol ederek aracınızın verimli bir şekilde çalışmasına yardımcı olur. Aracın çalışması ve hareket etmesi konusunda çok aktif olduğu için olası bir arızada baskı balata değişimi gerekir. Baskı balatanın bitmesi olarak da tanımlanan arıza durumunu ise bazı belirtileri takip ederek anlayabilirsiniz. Bu doğrultuda öncelikle “Baskı balata nedir ve baskı balata ne işe yarar?” gibi temel sorulara cevap verelim, ardından baskı balata arıza belirtilerine bakalım.
Baskı Balata Nedir? Ne İşe Yarar?
Baskı balata veya debriyaj balatası; motor ve şanzıman arasında yer alan, dayanıklı metal malzemeden üretilen ve disk formuna sahip olan bir parçadır. Temel görevi vites kutusu ile motor arasında bağlantı sağlamaktır.
Aracın hareket etmesindeki en etkin parçalardan biri olan baskı balata, vites kutusundan gelen komut ile motordaki gücü diğer aktarım parçalarına iletmeye yarar. Böylece güç tekerleklere ulaşır ve aracınız baskı balatanın yönlendirdiği güce bağlı olacak şekilde ilerler. Yani aracınızın kaçıncı viteste olduğunu diğer parçalara ve tekerleklere ileten parça debriyaj balatasıdır. Aracınız da aktif vitesin gücüne göre hızlanır.
Baskı Balata Nasıl Çalışır?
Baskı balatanın işlevini anlamak için nasıl çalıştığına bakmak daha faydalı olur. Özellikle manuel vitesli araçlarda önemi çok büyük olan baskı balata, debriyaj pedalından komut alır. Aracınız seyir halindeyken baskı balata, debriyaj diskine temas eder ve böylece şanzımanla motor arasında güç aktarımı sağlanır. Debriyaj pedalına bastığınızda bu teması kesersiniz. Güç aktarımının kesildiği bu süreç ise vites geçişini mümkün kılar. Yani vites değiştirdiğiniz sırada motordan tekerleklere giden güç kesilir ve ayağınızı debriyajdan çektiğinizde güç aktarımı geçiş yaptığınız vitese göre devam eder.
Baskı Balata Çekişi Etkiler mi?
Baskı balata, araca doğrudan çekiş gücü veren bir parça değildir; fakat bir güç aktarım elemanı olduğu için çekişi de doğal olarak etkiler. Özellikle manuel vitesli araçlarda çekiş gücü ile baskı balata arasında ilişki vardır. Öyle ki baskı balatanın bitmesi durumunda aracın çekiş gücünde ciddi oranda düşüş görülür.
Baskı Balata Neden Biter?
Araçlardaki en ciddi problemlerden biri, baskı balatanın bitmesidir. Baskı balatanın bitmesi olarak tanımlanan arıza, aslında balata diskinin işlevini yerine getiremeyecek derecede deforme olmasını ifade eder. Bu duruma fren balataları üzerinden örnek verebiliriz. Fren balataları da zamanla biter ve fren tutmamaya başlar. Baskı balata bittiğinde de güç aktarımında ve vites geçişlerinde sorunlar ortaya çıkar. Peki, baskı balatanın bitme nedenleri ne olabilir?
Her parçada olduğu gibi debriyaj balatasında da arızaların temel nedeni zaman olabilir. Baskı balatanın belirli bir kullanım ömrü vardır ve herhangi bir dış etken veya arıza olmasa bile bu sürenin sonunda baskı balata biter. Metal yorgunluğu olarak da adlandırılan bu durumun sonunda baskı balata görevini yapmamaya başlar, deforme olur, kırılabilir veya kilitlenebilir.
Yine zamana bağlı olan ve baskı balatanın bitmesine neden olan sorunlardan biri de aşınmadır. Sistemdeki diskler, sürtünmeye karşı dayanıklı metallerden yapılır; fakat sürekli aktif olarak çalışması ve her vites geçişinde yeniden sürtünmesi, baskı balatanın bitmesine yol açar.
Baskı balatanın bitmesine veya genel baskı balata arızalarına yol açan diğer sebepleri de şu şekilde sıralayabiliriz:
Kontrolsüz yarım debriyaj kullanmak
Yokuşlarda debriyajı zorlamak
Sert ve kontrolsüz vites geçişi yapmak
Fren yapmak için debriyaja yüklenmek
Arızalı baskı balatayı kullanmaya devam etmek
Parçanın kullanım ömrünü tamamlamış olması
Baskı Balatanın Bittiği Nereden Anlaşılır?
Baskı balatanın bitmesi, hızlıca onarım gerektiren bir durumdur. Bitmiş bir debriyaj balatası ile aracınızı kullanmaya devam etmeniz çok büyük ve ciddi problemlere yol açar. Hatta bazen aracınızı sürmeniz bile mümkün olmayabilir. Aracınızdaki bazı belirtileri takip ederek baskı balatanın bittiğini zamanında anlayabilir, gereken önlemi alabilirsiniz.
Baskı balata doğrudan vitesle alakalı bir parça olduğu için bitme durumunda en net belirtiler vitesle ilgili ortaya çıkar. Vites geçişlerinde aracın zorlanması en yaygın örnektir. Ayrıca vites atarken sizin zorlanmanız da baskı balatanın bitmesinden kaynaklanabilir. Çünkü bu durumda vites kolu doğru çalışmayabilir. Bununla birlikte debriyaj pedalı normalden daha sert veya daha yumuşak hale gelebilir.
Baskı balatanın bittiğini anlamanız için dikkat etmeniz gereken belirtiler ise genel olarak şu şekildedir:
Vites geçişlerinde zorlanma
Vites geçişi sırasında aracın titremesi
Baskı balatadan yanık kokusunun gelmesi
Debriyajın zaman zaman kayması
Debriyaj sisteminden farklı sesler gelmesi
Aracın geri vitese geçmemesi
Aracın yeterli seviyede hızlanamaması
Çekiş gücünün düşmesi
Aracınızda bu belirtiler net bir şekilde ortaya çıkmasa bile her periyodik bakım sürecinde aracınızın baskı balatasını kontrol ettirmelisiniz. Diskte aşınma, çatlak, kırık gibi durumlar olması halinde de baskı balata değişimi yaptırmalısınız. Bunların yanında baskı balatanın bittiğinden şüpheleniyorsanız veya tedbir olarak performansını ölçmek istiyorsanız baskı balata testi yapabilirsiniz.
Baskı Balata Testi Nasıl Yapılır?
Baskı balata testi, debriyajın ve sistemin doğru çalışıp çalışmadığının kontrol edildiği bir dizi işlemdir. Bu işlemi bir servis ustasına yaptırabilir veya kendiniz yapabilirsiniz. Test genellikle iki aşamalıdır. İlk aşamada geri vites testi yapılır. Bunun için aracınızı çalıştırıp debriyaj sisteminin ısınması için bir süre bekleyin. Motor rölantide çalışırken debriyaja tam basın ve geri vitese geçmeyi deneyin. Araç doğru bir şekilde geri vitese geçiyorsa sorun yok demektir.
Debriyaj balatası testinin ikinci aşamasında el freni kontrol edilir. Bu aşama için de aracınızın rölantide çalışıyor olması gerekir. Aracınız rölantide çalışırken yüksek bir vitese geçiş yapın. Ardından ani bir şekilde el frenini çekin. Baskı balatada bir sorun yoksa aracınız doğru bir şekilde duracaktır. Aksi bir durumda ise en yakın servise başvurmalısınız. Ayrıca baskı balata testi yaparken güvenlik önlemlerini almayı da ihmal etmeyin.
Baskı Balata Değişimi Nasıl Yapılır?
Baskı balatanın bitmesi, değişim işlemi gerektirir. Bu durum onarımı yapılabilen bir arıza değildir. Aynı şekilde deforme olan veya kırılan debriyaj balataları da değiştirilir. Baskı balata değişimi bazen uzun süren ve çoğu onarıma göre masraflı olabilen bir işlemdir. Çünkü baskı balata değiştirilirken şanzımanın tamamen sökülmesi gerekir.
Baskı balata değişim adımları kısaca şöyledir:
Motor blokunun bağlantıları kesilir ve şanzıman araçtan çıkarılır.
Vites kutusu açılır ve debriyaj setine ulaşılır.
Eski baskı balata sökülerek yerinden çıkarılır.
Yeni debriyaj balatası takılır.
Merkezleme mili yardımıyla diskin yeri ayarlanır.
Debriyaj setinin diğer parçaları kontrol edilir.
Hasarlı parça varsa onarılır veya değiştirilir.
Tüm parçalar temizlenerek yerine takılır ve şanzıman toplanır.
Debriyaj balatası değişimi tamamlandıktan sonra araçla test sürüşü yapılır ve süreç sonlandırılır. Baskı balata hem sürüş güvenliği hem de araç performansı açısından oldukça önemlidir. Bu nedenle sahip olduğunuz araçta veya satın almak istediğiniz araçlarda bu parçaya ayrıca önem göstermelisiniz. Özellikle ikinci el araçlarda baskı balatanın bitmiş veya orijinal olmayan bir parçayla değiştirilmiş olma ihtimalini göz önünde bulundurarak mutlaka ekspertiz yaptırmalısınız. Bu süreçte ikinciyeni’den mobil ekspertiz hizmeti alabilir, dilediğiniz zaman dilediğiniz yerde ikinciyeni’nin tecrübeli ustalarına ekspertiz raporu hazırlatabilirsiniz.
Ayrıca güvenli bir şekilde ikinci el araç almak için de ikinciyeni.com’u ziyaret edebilir, onlarca farklı araç grubundan ihtiyacınız olan modeli seçebilir, güncel ekspertiz raporlarını inceleyebilir ve avantajlı fiyatlarla ikinci el araç satın alabilirsiniz.
Motor Çeşitleri Nelerdir?
Elektrikli Otomobil Almadan Önce Bilinmesi Gerekenler
Motor Yağı Nasıl Değiştirilir?
Otonom Araçlar: Nvidia Atlan’ın Önemi
Ralli Arabalarının Özellikleri Neler?
