Araç Muayenesinde Yeni Uygulama: Dijital Muayene Raporu

Elektronik belge uygulamaları ülkemizde hızla yayılırken bu uygulamalara araç muayene raporları da eklendi. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, muayene raporlarının elektronik ortama taşınacağını açıkladı. Buna göre artık elektronik muayene raporları hayatımıza girecek ve bu raporlara dijital ortamlardan ulaşılacak. Peki, araç muayenesinde e-rapor nedir ve bu uygulamanın detayları nelerdir?

Dijital Muayene Raporu Nedir?

Dijital muayene raporu, her araç için yapılması zorunlu olan araç muayenesine ait bilgileri içeren elektronik bir belge. 2023 yılının başında, araç muayene etiketlerini plakaya yapıştırma uygulamasına son verilmişti. 28 Nisan 2023 tarihli ve 32174 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Araç Muayene İstasyonlarının Açılması, İşletilmesi ve Araç Muayenesi Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ise muayene uygulamalarını, dijital raporları da içerecek şekilde değiştirdi. 

Yönetmelikte muayene istasyonlarının işletilmesi ve çalışanların eğitimleriyle ilgili detayların yanında, 4. madde kapsamında araç muayene raporlarının teslimiyle ilgili değişiklikler yer alıyor. Dijital/elektronik muayene raporu terimi de yönetmelikte yapılan açıklama sonrası ortaya çıktı. Yönetmelikte, araç sahibinin fiziki belge talebi olmadığı sürece muayene raporlarının elektronik ortamda düzenleneceği bilgisi yer aldı. 

Dijital Muayene Raporu Nasıl Uygulanacak?

Dijital araç muayene raporu uygulaması aslında birçok hizmette olduğu gibi pratik bir şekilde uygulanacak. Uygulama, diğer elektronik belge uygulamalarına benzer şekilde, dijital kanallar kullanılarak hayata geçirilecek. Araç muayenesi sonucunu gösteren raporlar araç sahiplerine kısa mesaj (SMS) ve e-posta (e-mail) yoluyla gönderilecek. Araç sahibinin ya da araç sahibini vekaleten aracı getiren kişinin beyan ettiği telefon numarasına veya e-posta adresine dijital olarak iletilecek olan raporun özetine e-devlet üzerinden ulaşılabilecek. 

Elektronik muayene raporuna geçiş yapıldı; fakat sürücüler, fiziki rapor da talep edebilecek. Dileyen araç sahibi, muayene raporunu eski yöntemdeki gibi kâğıt olarak alabilecek. Dijital raporların e-devlet üzerindeki kopyalarında ise bilgilerin tamamı yer almayacak. Araç sahipleri dijital muayene raporlarını e-devlet üzerindeki “Araçlarım (Gerçek Kişi)” sayfasından görüntüleyebilecek. Şirket araçları için ise “Araçlarım (Tüzel Kişi)” sayfası kullanılacak. 

Dijital Muayene Raporu Sistemi Nasıl İşleyecek?

Düzenleme öncesinde araç muayenesi sonunda verilen raporlar araç sahipleri tarafından muhafaza ediliyor, olası bir denetiminde trafik polislerine ibraz ediliyordu. Yönetmeliğin yürürlüğe girmesiyle birlikte raporlar, araç sahiplerine kısa mesaj veya e-posta ile gönderileceği için ibraz edilebilecek fiziki bir belge olmayacak. Böylece sistemin işleyişi de hızlanacak. 

Trafik denetimlerinde görevli polis ve kolluk kuvvetleri, araçla ilgili bilgileri sisteme girerek hızlı bir şekilde aracın muayenesi olup olmadığını ve muayene sonucunu öğrenebilecek. Bu sayede denetimler daha hızlı yapılabilecek. Özetlemek gerekirse sistemin işlemesi için sürücülerin, araçta ya da ruhsatın yanında muayene raporunu göstermesine gerek kalmayacak. 

Dijital Muayene Raporunun Çevreye Sağladığı Avantajlar

Dijital muayene raporuna geçişteki en önemli sebep, diğer elektronik belge uygulamarında da olduğu gibi çevre duyarlılığı olarak açıklandı. Zorunlu bir uygulama olduğu için her yıl önemli miktarda kâğıda ihtiyaç duyuluyor, süresi biten raporlar ise ciddi oranda atık oluşturuyordu. Dolayısıyla raporların dijitale taşınması çevre için de avantajlı bir düzenleme oldu. 

Planlamaya göre 1 yılda yaklaşık 112 ton kâğıt tasarrufu yapılması bekleniyor. Bu kâğıt miktarı ise yılda 1900’den fazla ağacın kesilmekten kurtulması ve 7 bin 840 metrekarelik yeşil alanın korunması anlamına geliyor. Fiziki raporların üretimi sadece kâğıt kullanımını değil, farklı masrafları da ortaya çıkarıyordu. Buna göre yıllık 196 bin litre akaryakıt ve 459 bin 200 kilovatsaat elektrikten tasarruf edilebilir. Ayrıca bu tasarrufların etkisi sayesinde 30 bin 240 metreküp atık gazın atmosfere salınımı da engellenebilir.