Bu içerik 27.12.2024 tarihinde güncellenmiştir.

Türkiye’de engellilere pek çok konuda kolaylık sağlanıyor. Bunlardan biri de engelli vatandaşların ulaşım sorununu çözmek adına uygulanan sıfır araçlarda ÖTV muafiyeti. Engelli bireyler, ÖTV ödemeden araç satın alabiliyorlar, fakat bu uygulama bazı şartlara bağlı. Şimdi, söz konusu şartlara ve engellilerin ÖTV’siz alabileceği araçlara yakından bakalım.

Özel Tüketim Vergisi Muafiyeti Nedir, ÖTV Muafiyet Şartları Nelerdir? 

Özel Tüketim Vergisi muafiyeti, engellilerin araç satın alırken bu vergiyi ödememesini sağlayan bir uygulama. ÖTV oranları dikkate alındığında bu uygulamanın engelli bireyler için önemli bir indirim sağladığını söyleyebiliriz. Bu indirimden faydalanırken de engelli kişilerin bazı şartları göz önünde bulundurması gerekiyor. Yeni düzenlemelerle birlikte değişen şartlar arasında ise araç alış limiti, yerlilik oranı ve belirli bir süre aracı satamamak bulunuyor.

Engelli ÖTV Muafiyetli Araç Alış Limiti

Türkiye’de 2025 itibarıyla ÖTV muafiyetli araç alış limiti 2.247.114 TL olarak belirlenmiş durumda. Yani 2.247.114 TL’nin üzerinde bir satış fiyatına sahip olan aracın ÖTV muafiyetiyle satın alınması mümkün değil. 

ÖTV’siz Engelli Araçlarında Yerlilik Oranı Şartı

Bir aracın ÖTV’siz engelli aracı olarak alınabilmesi için en az %40 oranında yerli olması gerekiyor. ÖTV muafiyeti uygulamasıyla bir yandan engelli bireylere kolaylık sağlanırken bir yandan da yerli araçların satışı destekleniyor. Bu doğrultuda önceden %20 olan yerlilik oranı da 2025 itibarıyla %40’a yükseltildi. Dolayısıyla engelliler, ÖTV muafiyeti haklarını tüm marka ve modeller için kullanamıyorlar. 

Aracı Satmama Şartı: Engelli Araçlar Kaç Yıl Sonra Satılabilir?

Engelliler adına ÖTV muafiyetiyle alınan araçlar en az 10 yıl boyunca satılamaz. Muafiyet uygulamasının amacına hizmet edebilmesi nedeniyle satış yasağı konulan bu araçlar için süre önceden 5 yıldı. Son yapılan düzenlemeler doğrultusunda süre 2025 itibarıyla 10 yıla çıkarıldı. Bu nedenle ÖTV muafiyetli araçların bu süre boyunca satılması yasak.

Engelli Araçlarda ÖTV Muafiyeti Nasıl Hesaplanır?

2.247.114 TL’nin altında satış fiyatına sahip olan araçlarda ÖTV muafiyetini hesaplayabilmek için öncelikle bu verginin fiyata nasıl yansıdığını öğrenmek gerekiyor. Türkiye’de araçlar için sabit bir ÖTV uygulanmıyor. Bunun yerine vergisiz satış tutarlarına göre vergi dilimleri mevcut. 

Otomobiller için ÖTV tablosu ise şu şekilde: 

Engelliler Hangi Araçları Satın Alabilir? ÖTV Muafiyetli Modeller ve Fiyatları

Türkiye’deki araba markalarının hemen hepsi engellilere ÖTV muafiyetli araç satışı yapıyordu, fakat yerlilik oranının yükseltilmesi nedeniyle birçok marka ve model liste dışı kaldı. Ülkemizde çok sayıda araç fabrikası olması ve bu fabrikalardaki modellerin çoğunlukla yerli olarak üretilmesi ise bir avantaj. 

En az %40 yerlilik oranına sahip olan ve engellilerin ÖTV muafiyetiyle alabilecekleri modeller şu şekilde sıralanıyor:

• Fiat Egea Sedan

• Fiat Egea Cross

• Fiat Egea Cross Wagon

• Renault Clio

• Renault Megane

• Renault Duster

• Hyundai i10

• Hyundai i20

• Hyundai Bayon

• Toyota Corolla

• Toyota C-HR

• Togg T10X

Şimdi de ÖTV muafiyetiyle satın alınabilecek yerli arabaların fiyatlarına bakalım.

Fiat Engelli Araç Fiyatları 2025

Renault Engelli Araç Fiyatları 2025

Hyundai Engelli Araç Fiyatları 2025

Toyota Engelli Araç Fiyatları 2025

Togg Engelli Araç Fiyatları 2025

ÖTV Muafiyetli Araç Alımı Nasıl Yapılır?

Ehliyet sahibi olan ve engelli sağlık kurulu raporunda “Tertibatla araç kullanabilir” ya da “Otomatik vites araç kullanabilir” ibareleri yer alan engelli vatandaşlar kendileri için ÖTV muafiyetli olarak araç alabiliyor. 

Görme engelliler gibi aracı kendi başına kullanamayacak kişiler ise “ağır engelli” ibaresine sahip engelli sağlık kurulu raporuyla ÖTV muafiyetinden yararlanabiliyor. Ayrıca “ağır engelli” ibaresine sahip sağlık kurulu raporu olup 18 yaşından küçük olan bireyler için aileleri işlem yapabiliyor. 

ÖTV indirimli araç alabilmek için engelli ehliyetine sahip olmak isteyen kişilerin ehliyet sınavına girmesi gerekiyor. Engelliler için ehliyet sınavının herhangi bir farkı bulunmuyor. Engelliler, MEB’e bağlı sürücü kurslarında eğitim aldıktan sonra öncelikle yazılı olarak bilinen teorik sınava girip başarılı olmak zorunda. 

Yazılı sınavı başarıyla tamamlayan adaylar için ikinci basamak ise direksiyon sınavı. Direksiyon sınavında engelliler engel durumlarına göre tertip edilmiş araçla sınava dahil oluyor. Örneğin sağ üst ekstremite kısıtı bulunan bir engelli için sınavı ele alalım. 

Ekstremite kısıtı sağ üst tarafta olduğu için sürücü koltuğunun sağ tarafında bulunan ve kolla erişilmesi gereken vites gibi parçalar, direksiyonun sol kısmına tertibatla taşınıyor. Engelli sürücü adayı da sınava bu araçla dahil oluyor.

ÖTV Muafiyeti ile Araç Sahibi Olabilmek İçin Aranan Koşullar Nelerdir?

ÖTV muafiyetli olarak araç satın alabilmek için aranan koşullar şöyle: 

• Araç satın alımına uygun engelli kurul raporuna sahip olmak

• Araç engelli birey tarafından kullanılacaksa ehliyet sahibi olmak

• Vekalet ile satın alım gerçekleşecekse noter onaylı vekaletname çıkarmak

Bunlara ek olarak engelli bireyler araçlarını kendileri kullanacaksa gerekli donanım tadilatlarının yapılması gerekiyor. 

ÖTV Muafiyetli Aracı Kimler Kullanabilir?

ÖTV muafiyetli aracı kimin kullanacağı, alınan aracın niteliğine bağlı olarak değişiyor. Engelli bireyin engel oranı %90’ın altındaysa ve ehliyet alabilir raporu bulunuyorsa satın alınan aracı engelli bireyin kendisi kullanabilir. 

%90 ve üzeri engeli bulunan kişilerin aldığı araçlarda ise böyle bir sınırlama yok. Özel tertibatı olmayan araçları, ruhsat sahibinin kendisi dışında izin verdiği herkes kullanabilir. Bu konuda bir sınırlandırma yoktur. Ailesi, yakınları, arkadaşları veya maaşlı çalışan bir şoför, ek bir işlem gerekmeksizin bu aracı kullanabilir. 

Söz konusu aracın özel tertibatlı olmaması durumunda ise aracı engelli birey dışında kullanacak kişinin ruhsata kaydettirilmesi gerekiyor. Engeli bireyin eşi, üçüncü dereceye kadar akrabaları veya noterde düzenlenmiş iş akdine bağlı özel şoförler, ruhsata kaydettirildikleri takdirde engelli aracı kullanabilirler. Fakat araç başkası tarafından kullanılsa bile araçtaki özel tertibatın takılı olması gerekiyor.

Kaç Kere ÖTV Muafiyetli Araç Alınabilir?

ÖTV muafiyetli araç satın alımında adet sınırlaması 10 yılda 1 olarak belirlenmiştir. Yani uygun rapora sahip bir engelli bireyler, 10 yılda 1 kere olmak kaydıyla ÖTV muafiyetiyle araç satın alabiliyor. Bu sınır önceden 5 yıldı, fakat 2025 yılı itibarıyla 10 yıl olarak güncellendi. Bu 10 yıl içerisinde ÖTV muafiyetiyle alınan engelli araçlarının ÖTV’siz satılması veya devredilmesi mümkün değilken ilgili ÖTV tutarının vergi dairesine yatırılmasının ardından aracı 10 yıl dolmadan satabilmek mümkündür.

Engelli Aracı Hangi Ehliyet ile Kullanılır?

Engelli bireyler adına alınan araçlar için özel bir ehliyet sınıfı yoktur. Geçmişte engellilere özel H sınıfı ehliyet mevcuttu, fakat bu uygulama kaldırıldı. Günümüzde satın alınan aracın sınıfına uygun bir ehliyete sahip olunması gerekiyor. ÖTV muafiyetine dahil olan araç modellerine baktığımızda ise engellilerin veya engelli adına aracı kullanacak kişinin B sınıfı sürücü belgesine sahip olması yeterli. 

B sınıfı ve diğer sınıflara dair ücretleri öğrenmek için “Ehliyet Fiyatları Ne Kadar?” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.