Triger Kayışı Nedir? Koparsa Ne Olur?

Eksantrik mili kayışı ve zamanlama kayışı gibi isimlerle de anılan triger kayışı; motor soğutma sisteminden krank miline kadar birçok farklı parçayı birbirine bağlayan, motorun en önemli parçalarından biri olarak kabul edilir. Bakım sürecinde özellikle dikkat edilmesi gereken bu kayış, bazı durumlarda kopabilir. Bu arıza da ciddi sorunlara yol açabilir. Peki; triger kayışı nedir, arabada triger kayışı ne işe yarar ve triger kayışı neden kopar?

Triger Kayışı Nedir?

Triger kayışı, egzoz ve emme supaplarını hareket ettiren yardımcı bir parçadır. Araç motorlarında, motor blokunun en alt kısmındaki krank mili ile motor silindir kapağındaki eksantrik arasında çalışan kayıştır. Kasnaklar ve rulmanlar yardımıyla sisteme takılan triger kayışı, genellikle boylamasına yerleştirilecek şekilde tasarlanır. Nadir de olsa bazı araç modellerinde enlemesine yerleştirilmiş triger kayışları da görülebilir.  

Triger Kayışı Ne İşe Yarar?

Krank milinden aldığı hareketi eksantrik miline ileterek supapların açılıp kapanmasını sağlayan triger kayışı, motor soğutma sıvısından da sorumludur. Birçok otomobil modelinde devirdaim pompasının hareket etmesini sağlayarak motor soğutma sıvısının soğutma sistemi içerisinde ilerlemesini sağlar. Yani hem eksantrik miline hem de devirdaim pompasına, dönmeleri için ihtiyaç duydukları hareketi verir. Tabii bu hareketi aktarırken belli bir düzene göre ilerler.

Krank mili ve eksantrik mili dişlileri belli hizaya getirildikten sonra triger kayışı, bu millerin üzerindeki çentiklere takılır. Hangi aralıklara göre takılacağı yani kayış ile millerin nasıl hizalanacağı da üretici tarafından belirlenir. Bu hizanın doğru ayarlanması, supapların doğru zamanda açılıp kapanmasını sağlar. Eğer triger kayışı ile miller doğru hizalanmamışsa ya da doğru monte edilmemişse bu durum supapların doğru zamanda açılıp kapanmaması anlamına gelir. Peki, triger sistemi hangi parçalardan oluşur?

Triger Sisteminin Parçaları Nelerdir?

Farklı marka ve modellere göre küçük değişiklikler gösterse de triger sisteminin parçaları şunlardır:

• Triger kayışı: Krank mili ile eksantrik mili arasında hareket iletimini sağlar.

• Gergi bilyesi: Triger kayışını, iki mil arasındaki doğru hizayı sağlayacak şekilde germeye yarar.

• Devirdaim pompası: Motor soğutma sıvısının soğutma sistemi içinde ilerlemesini sağlar.
  
  

Bir arada satılan ve aynı anda yenilenen bu parçalardan herhangi birinin sorun çıkarması, sistemin değiştirilmesini gerekli kılar. Çünkü sadece bilyenin ses yapıyor olması ya da kayışın eskimiş olması nedeniyle yaşanacak problem, kısa sürede bütün sistemin işlevini yitirmesine neden olur. Yani sadece arızalı parçayı değiştirmek yerine sistemin tamamını yenilemek hem can hem de araç güvenliği için en iyi seçim olacaktır.

Triger Kayışı Koparsa Ne Olur?

Belli bir düzen içerisinde hareket eden triger sisteminin arızalanması yani triger kayışının kopması durumunda motor çok ciddi hasar görür. Bir zincirin halkası gibi bir arada çalışan krank mili, eksantrik mili ve supaplar, triger kayışı koparsa eş zamanlı olarak hasar görür ve motor iflas noktasına gelir. Triger kayışının kopması durumunda;

• Supap zamanlaması bozulur,

• Zamanlaması bozulan supaplar kapalı olması gerekirken açık kalır,

• Açık supaplara pistonlar çarpar,

• Pistonların çarpması sonucu supaplar eğilir ve pistonlar hasar görür,

• Supap ve pistonların bağlantılı olduğu tüm parçalarda zorlanmalar meydana gelir,

• Büyük bir gürültünün ardından motor durur.
  
  

Triger kayışının kopmasının ardından araba çalışmaz. Ancak siz kontağı çevirmeye devam ettikçe bağlantılı parçalar zorlanmaya devam edecektir. Bu da piston, krank mili, supap, yakıt sistemi gibi parçaların bir daha kullanılamayacak boyutta zarar görmesine neden olabilir. 

Triger Kayışı Koptuğunda Ne Yapılır?

Trafikteyken triger kayışı koparsa sakince arabayı en sağa ya da uygun bir yere çekip park etmelisiniz. Çünkü triger kayışı koptuktan sonra motoru çalıştırmaya çalışmak, ağır zararları beraberinde getirir. Bir sorun olduğunu düşünüyorsanız ancak kayışın kopup kopmadığından emin değilseniz de yine aracı sağa çekip park edin ve kaputu açıp kontrol edin. 

Genellikle triger kayışının uç kısımları ya da kopan lastiğin parçaları görülür. Bunun dışında triger kayışının koptuğunu anlamak için birkaç işarete daha dikkat edebilirsiniz. Motordan çok farklı sesler gelmesi ve egzozdan siyah dumanlar çıkması, çoğu zaman triger kayışında bir sorun olduğunun habercisidir. Bu işaretleri alır almaz sağa çekip motoru durdurmak ve yol yardım ekiplerine haber vermek gerekir. Bu sayede motora ağır zararlar vermekten kurtulabilirsiniz.

Triger Kayışı Kopmasını Önlemek İçin İpuçları

Triger kayışının kopmasını önlemenin en basit yolu, periyodik bakım yaptırmaktır. Genel bakım süreçlerinde triger kayışının kontrol edilmesi, kopma riskinin önüne geçer. Çünkü bu kontrol sürecinde kayışın fiziki durumu incelenir ve kopma ihtimali varsa kayış değiştirilir. Aynı durum uzun yol araç bakımı için de geçerlidir. Siz de ara sıra kayışın durumuna göz atabilir, aşınma ve yıpranmalar gördüğünüz takdirde servise giderek triger kayışı kopmadan değişim yaptırabilirsiniz. 

Bakım ve kontrol sırasında sadece kayışa değil, kayışın dahil olduğu tüm sisteme detaylı bir şekilde bakmak gerekir. Özellikle kasnak ve rulmanlar bu noktada dikkat edilmesi gereken başlıca bileşenlerdir. Triger kayışının kopmasını önlemek için yapılabilecek bir diğer eylem ise kayışı belirli sürelerde değiştirmektir. Bu noktada “Araba triger kayışı ne zaman değişir?” ve “Triger kayışı kaç km'de değiştirilir?” gibi sorulara cevap vermemizde fayda var.

Triger Kayışı Ne Zaman Değişmeli?

Triger kayışının ömrünün iki farklı şekilde belirlendiğini söyleyebiliriz. Yani bu parçanın hem kullanım süresine göre hem de kullanıldığı mesafeye göre bir son kullanma tarihi bulunur. Marka ve modele göre değişim gösterse de triger kayışının kullanım süresi ortalama 3 yıldır. Bu süre dolduğunda herhangi bir belirgin hasar görülmüyor olsa bile sistemin yenilenmesi gerekir. 

Ayrıca yapılan kilometreye göre de triger kayışı değiştirilir. Yine marka ve modele göre farklılık gösterse de her 90 bin ile 100 bin km’de triger kayışının değiştirilmesi gerekir. 

Genellikle kauçuk ve çelik tel/kumaş kuşak malzemeden kompozit bir yapı şeklinde üretilen triger kayışının ayrıca kevlar, aramid ve karbon fiber gibi özel ve dayanıklı malzemelerden üretilen versiyonları da mevcut. Bu ürünler daha dayanıklı bir yapı sunar ve kaymayı önler. Yine de eğer 100 bin km yapılmamışsa bile 3 yılın sonunda sistemi değiştirmek gerekir.

Triger kayışı kopması gibi riskli hasarları önleyebilmek için düzenli bakım yaptırmanız şart. Bu bakımları mevsimsel olarak da yaptırabilirsiniz. Mevsim geçişlerinde bakım yaptırırken triger kayışı dışında dikkat etmeniz gerekenleri öğrenmek için ise “Araç Kış Bakımı” ve “Araç Yaz Bakımı” yazılarımızı okuyabilirsiniz.